”Kära Publik*…”

-Bir Sezgin RIZAOĞLU yazısı-

Yayınlanmasında milyonlarca doların konuşulduğu, yayınlandığında milyarların ekran başına toplandığı Dünya Kupalarında sahi ilk canlı yayın ne zamandı?

2013’ün sonralarına doğru Türkiye Radyo ve Televizyonu’nun (TRT), Acun Ilıcalı ve kanalı TV8 ile anlaştığı ve bazı Dünya Kupası maçlarının yayın haklarını devrettiği konuşuluyordu. Ancak geçtiğimiz günlerde TRT Genel Müdürlüğü (TRT) bir açıklama yaptı ve 2014 Dünya Futbol Şampiyonası’nın tüm maçlarını yayınlayacağını ve hiçbir kanalla yayın paylaşımının söz konusu olmadığını bildirdi. Biz maçları kim yayınlayacak diye bekleyeduralım, Dünya Kupası’nın ilk canlı yayınlarına misafir olalım.

Tanıl Bora’nın Radikal gazetesinde yayınlanan “Radyo Günleri’nin Sonu mu?” yazısında tasvir ettiği gibi radyodan maç dinlemenin ayin olduğu yıllardır o dönem. II. Dünya Savaşı’ndan sonra insanlar radyo başına geçer, 1950 ve 54 Dünya Kupaları’nı o anlatıcının heyecanıyla dinlerdi. Hele İsviçre’deki 1954 finalinde radyo başında olanlar unutulmaz bir maça kulaklarıyla tanıklık ettiler. 1958 Dünya Kupası, beklenenin aksine yine Avrupa kıtasında düzenlenir. Oysa bir önceki kupa İsviçre’de düzenlenmiş ve teamüller gereği sıra Güney Amerika’ya geçmiştir. Bir sürpriz yaşanır ve kupa yaşlı kıtada kalır, maçların bu sefer ev sahibi İsveç’tir. Bir önceki turnuvaya katılan Türkiye, bu turnuvanın elemelerinde FIFA tarafından Asya Kıtası’na dahil edilip İsrail ile eşleştirildiği için protesto amacı ile elemelerde oynamayı reddeder. Ay-yıldızlılar canlı yayın başlamadan stüdyonun kapısından kendi isteğiyle döner.

Elemeler sonucunda 16 ülkenin katılımıyla Dünya Kupası, 8 Haziran günü başlar. Kupa bir nevi ihtiyarlar kupasıdır.  İngiliz Billy Wright 36, Alman Fritz Walter, Macar Bozsik ve Hidegkuti, İsveçli Gren ve Liedholm 38, Arjantinli Labruna 42 yaşındadır. Hepsi de kupadaki performanslarıyla gençlere taş çıkartır. Ama kupada bir genç vardır ki turnuvaya damgasını vuracaktır. O genç Pele’den başkası değildir. Ve o gencin turnuvaya vurduğu damgayı ve finaldeki sevinç gözyaşlarını İsveçliler televizyon başında canlı izleyecektir. Çünkü ilk kez o yıl Dünya Kupası maçları İsveç televizyonundan siyah beyaz da olsa canlı yayınlanıyordur. Maçı anlatan spikerin maç sırasında sürekli “kara publik” yani sevgili seyirciler dediği bir toprak saha dedikodusu olsa da dünyanın geri kalanı Kuzeylileri kıskanır. Çünkü İsveç’in de geri kalanı maçları yine banttan izler. FIFA da daha pastacılık işine girmemiştir. Zaten 1958’de Amerika Birleşik Devletleri hariç diğer ülkelerdeki tüm TV kanalları devletlerin tekelindedir. 70’lerin sonlarına gelindiğinde özel kanal, “pay-tv” gibi yayıncılık türlerinin tüm dünyada yaygınlaşmaya başlamasıyla işte o zaman ortaya bir yayın pastası çıkar. Öyle ki 1994 Dünya Kupası maçlarını ekran başında izleyenlerin sayısının toplamda 31 milyar olduğu tahmin ediliyor. O günkü dünya nüfusunun 5 katı. Bugün gelinen noktada ise www.sporekonomi.com sitesinin verilerine göre FIFA sadece 2013 yılında 2014 Dünya Kupası yayın haklarının satışından 601 milyon dolar gelir elde etmiştir. Yayın haklarının 2005 yılında satılmaya başlandığını düşünürseniz, ortada dönen paraya gelin siz vakıf olun.

Bu yaz Dünya Kupası maçlarını nereden izlerseniz izleyin, İsveçlilerin o günkü ilk canlı yayın heyecanını yaşamanız dileğiyle… İyi seyirler.

Paylaş00000