-Bir Batu ANADOLU yazısı-
Siz de “Avrupa Şampiyonası, bir Dünya Kupası değil canım” diyenlerden misiniz? O zaman buyurun nedenini sorgulamaya…
Futbolseverler çift yılları çok severler çünkü o yaz mutlaka büyük bir turnuva izleyeceklerini bilirler. Geceleri Brezilya ligi izleyen, iddiada İsveç Ligi’nden takım takip edecek kadar futbola düşkün olanların yanı sıra topla hiç ilgisi olmayanların da en azından birkaç futbolcu adıyla sohbete girişeceği dönemlerdir bunlar. Yalnız bir çoğununun içindeki coşkunun bir sınırı vardır; Avrupa Şampiyonası biraz yerel bir etkinlik hissiyatı uyandırır. Tüm yıl Avrupa kupalarında takip edilen oyuncuların çoğu orada olsalar bile belirli rekabetlerin daha çok ilgi uyandırdığı kesindir; mesela Brezilya ve Arjantin’in varlığı daha büyük heyecanlara gebedir şüphesiz. Fakat sorun şu ki Avrupa Şampiyonası üst düzey, profesyonel bir etkinlik de olsa sorunlu geçirdiği çocukluk döneminin izlerini hala taşır.
Aslında düşünmeye şuradan başlamak lazım; Dünya Kupası hayalinin gerçeğe dönüşmesi 25 yıllık bir zaman diliminde gerçekleşir. FIFA’nin 1904’te kurulması, dünya çapında bir turnuvanın Olimpiyatlar aracılığıyla sürdürülmesi ve sonunda 1928’de Amsterdam’da Dünya Kupası düzenleme kararının alınması. Düzenleme bile çeşitli sorunların çözülmesine yetmemiş; Uruguay’daki kupa, Avrupa’dan birçok takımın katılamamasına rağmen gerçekleşmiştir. Amatörlükten profesyonelliğe geçişin sağlanması ile yılların getirdiği tecrübe de, kupanın kabul görmesine neden olmuştur.
Avrupa Şampiyonası hayali ise oldukça kısa bir zaman diliminde gerçeğe dönüşür ve bu deneyim söylemek lazım ki, acı bir lokmadır. Fikir; 1927 yılında Fransa Futbol Federasyonu Genel Sekreteri Henri Delaunay’dan çıkar ama herhangi bir çaba görülmez. 1954’te kurulan UEFA, tam da Avrupa Birliği’nin temellerinin atıldığı dönemde “Büyük Avrupa Ruhu”nu canlandıracak bir turnuva düşünür. Fakat bu politik güç, iş sahaya geldiğinde aynı coşkuyla karşılanmaz. Profesyonellik hala büyük bir sorundur; Avrupa’da dahi futbol tam olarak bir meslek kabul edilmemektedir. Lig, Avrupa Kupaları ve zaten var olan Dünya Kupası –ve elemeleri- varken ekstra bir turnuva pek de cazip değildir. 1955’te L’Equipe’in öncülük ettiği Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası fikri bile İngilizler’e birkaç yıl saçma görünmüş, “bizim ligimiz bize yeter” afra tafrası bir açıdan haklı gerekçelerle yumuşatılmıştır. Sonuçta ilk Avrupa Şampiyonası elemelerine sadece 17 takım katılır, UEFA’nın asgari 16 takım önerisi zar zor karşılanır. Üstelik bu takımlar arasında İngiltere, İtalya ve Almanya, Belçika ve Hollanda bile yoktur. Almanlar’ın kurt hocası Sepp Herberger, turnuvayı oyuncuları için “gereksiz bir yük” olarak tanımlar.
SSCB’nin kazandığı ilk turnuvadan sonra bahsi geçen diğer büyük takımlar da elemelere katılırlar. Fakat turnuva oldukça düşük çaplıdır; dört takımın mücadelesi, turnuvanın büyük kitlelere hitap etmesini engeller. Zamanla bu sorun, profesyonelliğin ve sponsorların futbola girmesiyle yavaş yavaş aşılır. Televizyon yayıncılığının ilerlemesi ve futbolun doğal getirisi olan reyting ile turnuva dikkat çeker. Fakat bu aşamada bile futbola limon sıkan etkenler vardır. Öncelikle turnuvada dikkat çeken takım sayısı azdır ve bu karşılaştırmanın diğer kefesinde her zaman Dünya Kupası yer almaktadır. İnternetin henüz olmadığı dönemlerde farklı kıtalardan gelen takımların varlığı her zaman heyecan vericidir; daha güçlü bir birlik havası vardır. Fakat asıl rekabet şüphesiz ki Avrupa ile Güney Amerika’nın kapışmasıdır. İki farklı futbol kültürünün üstünlük çabası heyecan vericidir. Buna karşın Avrupa’daki rekabet ortamı oldukça sınırlıdır; Batı ve Doğu blokları arasındaki mücadeleden belki söz edilebilir. Fakat genele vurulduğunda Batı’nın ezici üstünlüğünü kabul etmek gerekir. Bugüne kadar verilen 14 kupanın sadece 3’ünü Doğu Avrupa ülkeleri kazanır. Hem her şeyi geçelim, Doğu Bloku zaten 80’lerin sonunda yıkılır ve bu rekabet de ortadan kalkar. Tribün coşkusu konusunda da 80’lerdeki holiganizm tribünlere büyük darbe vurur. İtalya’dan düzenlenen Euro 1980, neredeyse ev sahibi takım İtalya’nin maçları dışında futbolun izlenmediği bir turnuva olur. Avrupa’nın alacağı önlemler ile ilerleyen yıllarda bu konuda güvenlik sağlansa da kaybedilen dönemlerin eksikliği hissedilir.
Avrupa Şampiyonası bu yıl 24 takımla yapılacak ama bu takım fazlalığının toplamda 53 ülkeden gelmesi, sanki elemelerdeki rekabet ortamını sarsmış ve futbolseverleri heyecanlandıran maç sayısını azaltmış durumda. Para politikalarının futbolu da vurduğu; güçlü ve güçsüz arasındaki ayrımın iyice netleştiği günümüzde ne kadar sürpriz ya da ne kadar mücadele görebileceğimiz soru işareti. Umarız sadece favoriler değil, iyi oynayanlar da kazanır ve kıtanın ihtiyaç duyduğu yeni rekabetler doğar. Yoksa siz bir İspanya-İspanya finali daha görmek ister misiniz?
0
0
0
0
0
