– Bir Sezgin RIZAOĞLU yazısı –
Yatılı okul işte! Boş zaman çok olunca okul insanı yaratıcı olmaya itekliyor. Tıpkı yaklaşık 170 yıl önce Cambridge Üniversitesi’ndekilerin yaptığı gibi.
Her zamanki sıkıcı derslerden biriydi… O zaman sıkıcı olmayan ders yoktu ki zaten… Hoca, elinde tebeşirle, yeşil tahtaya bir şeyler yazarken, ben önümdeki deftere başka bir şeyler karalıyordum.
Yıl 1996’ydı. Yatılı okulda ikinci yılım. Aynı sınıfın da ikinci yılıydı… Bir önceki eğitim yılında sınıfta kalmışız. Bütünleme sınavına da, o yaz düzenlenen ve sıfır çektiğimiz Avrupa Şampiyonasından dolayı, çalışamadık tabii. O turnuva da büyük heyecandı…
Sonrasında sınavı da geçemedik işte. Neyse Eylül’de hazırlığa ikinci kez başladık başlamasına ama aklımız derslerde değil! Dedim ya yazın futbol yatıp futbolla kalktık, sonbahar oldu hala aklımızda futbol vardı. Bir de o zamanlar Championship Manager oyunun son sürümü piyasaya yeni çıkmış, artık İngiltere Ligi dışında ligler de vardı. Mesela İtalya Ligi. Heyecanlıyız, telaşımız yatılı okulda onu nasıl oynayabiliriz telaşı. Bir de eski dostumuz var; Sensible World Soccer. Bolca kelimeli, ara ara küçük adamlı menajerlik oyunu. Ama lise son abilerden fırsat bulamıyoruz ki. A Takım’dan yüz bulamayan U14 takımıyız resmen.
O zaman kendi menajerlik oyunumuzu yapalım dedik. Önce kağıdı kalemi aldık, futbolcu isimlerini yazdık. Kaleci, defans, orta saha ve forvet… Hepsine fiyat verdik, fiyatları aynı zamanda güçleriydi. Herkes bir takım alıyor ve aynı bütçeye istediği oyuncuyu alıyordu. Bütçesi doğrultusunda tabii ki. Neyse sonuç olarak; kağıttan bir menajerlik oyunu ve sınıfta bir turnuva yaptık. Kurallarıyla, takımlarıyla, kalemden zarıyla… Bildiğiniz bugünün fantezi oyunu gibi (Benim takımım da Vialli kontejanından Chelsea’ydi).
Yatılı okul işte! Boş zaman çok olunca okul insanı yaratıcı olmaya itekliyor. Tıpkı bizden 150 yıl önce Cambridge Üniversitesi’ndekilerin yaptığı gibi.
Uzun yıllar Birleşik Krallık’ta futbol, kralın yasaklarına rağmen kuralları ve standartları olmadan, amaçsızca topun peşinde koşan kitlelerin aktivitesi oldu. O dönemde sık kullanılan diğer bir ismi de “Mob Football” (Çapulcu Futbolu) idi. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, Eton, Cambridge, Westminster, Harrow, Shrewsbury, Winchester ve Charterhouse gibi önde gelen İngiliz okulları takımlar kurarak organize bir şekilde birbirleriyle oynamaları futbolun evrim geçirmesine neden oldu..
Her okulun kendine has olarak oluşturmuş olduğu kurallar nedeniyle, takımlar arasındaki maçlarda rekabete izin vermeyen bir kaos ortamı doğuyordu. En sonunda futbol takımı olan okulların temsilcileri Cambridge Üniversitesi’nde 1848’de bir araya gelerek adına “Cambrigde Kuralları” denilen futbolun ilk kural seti üzerinde anlaşmaya vardılar
O gün Parker’ın Yeri sahasının etrafındaki ağaçlara asılan kurallar artık diğer okullarda da geçerliydi. 1856 yılında tekrar revize edilen kurallar basitti*:
- Bu kulüp Üniversite Futbol Kulübü olarak adlandırılacaktır.
- Oyununun başlangıcı orta sahadan topa vurularak yapılacaktır ve her golden sonra aynı şekilde top oyuna sokulacaktır.
- Her golden sonra, kaybeden taraf topa vuracaktır ve daha önceden başka türlü planlanmadığı sürece takımlar kaleleri değiştirecektir.
- Top rakip sahada bayrakların ötesine geçtiğinde dışarıda sayılır. Bu durumda top karşı takım tarafından doğrudan oyuna sokulur.
- Top kaleyi herhangi bir taraftan geçtiğinde arkada (çıkmış) sayılır.
- Top arkada olduğunda (dışarı çıktığında) sahadaki eski yerine getirilmeli, on adımdan fazla olmamak şartıyla açılıp, topa vurulmalıdır.
- Top vurularak bayrak işaretli yeri geçtiğinde gol sayılır.
- Bir oyuncu topu ayağıyla yakaladığında koşmadan vurabilir. Topa, durdurmak amacı dışında elle dokunulmaz
- Eğer top bir oyuncuyu geçerse ve kendi kalesi yönünden geliyorsa diğer taraf vurmadan topa dokunamaz. Ancak diğer taraftan üçten fazla kişi varsa yapabilir. Oyuncular kale ve top arasında oyalanamazlar.
- Hiçbir koşulda bir oyuncuyu tutmak, elle itmek ve çelme takmaya izin verilmez. Bu şekilde davranan bir oyuncuyu herhangi bir oyuncu durdurabilir ve topu almasına engel olabilir.
- Tüm maçlarda kazanana gol sayılarının çokluğuna göre karar verilir.
1863 yılına gelindiğinde ise İngiltere Futbol Federasyonu kuruldu ve o dönemin Cambridge Kuralları revize edilerek İngiltere (ve günümüz) futbolunun temel kuralları kabul edildi**:
- Zeminin maksimum uzunluğu 137 metre, maksimum genişliği ise 91 metre olabilir, uzunluk ve genişlik bayraklarla işaretlenmiş olmalıdır, ve kale birbirinden 7,2 metre uzaklıkta – aralarında bar veya bağ olmayan – iki direkle belirtilecektir.
- Oyun, alanın ortasından kurayı kazanan takımca yapılacak bir vuruşla başlayacaktır, diğer takım başlama vuruşu yapılıncaya kadar topa 9,1 metreden daha fazla yaklaşamaz. Bir gol yapıldıktan sonra, golü yiyen taraf başlama vuruşu yapacaktır.
- Gol olduktan sonra gol yiyen takım, topu sahanın orta noktasına koyarak oyunu tekrar başlatır.
- Tarafların anlaştıkları süre yarılanınca, top oyun alanından çıkınca taraflar kale değiştirir. Bu değişiklik olduktan sonra, veya herhangi bir gol olduktan sonra başlama vuruşu orta sahadan yapılacak ve taraflar aynı yönlere hücum etmeye devam edecek. Oyunun süresi ve iki takımdaki oyuncu sayısı maçtan önce iki tarafın kaptan/başkanları tarafından kararlaştırılacaktır.
- Bir oyuncu şut çektikten sonra kendisinden rakip kaleye daha yakın olan tüm takım arkadaşları oyun dışı kalmış sayılır, topa hiçbir şekilde dokunamazlar, başka bir oyuncunun dokunmasını engelleyecek gibi pozisyon alamazlar.
- Yan çizgilerden top dışarı çıkarsa, oyun topun çıktığı yerden, topu atan takımın karşısındaki takımın atışıyla başlar.
- Bir oyuncunun vurması sonucu top rakip kale çizgisini geçtikten sonra, top yerde iken hangi takım oyuncusu topa elleriyle dokunursa frikik kazanır ve top kale çizgisinin dışına çıkartılır.
- Topun rakip kaleyi geçmesini sağlayacak şutun çekildiği sırada rakip kale çizgisinin arkasında olan hiçbir oyuncu topa dokunamaz.
- Top kale çizgisi ve köşe gönderlerinin ötesinde yere indirilirse 22,8 metre çizgisinden serbest vuruş kullanılacaktır.
- Bir oyuncunun frikik kullanacağı zaman, kendi takımdan hiçbir oyuncu kendisiyle rakip kale arasında bulunamaz, ayrıca tüm rakip oyuncular da 11,4 metreden daha yakında duramaz.
- Oyuncular frikikleri kendi istedikleri gibi kullanılabilirler.
- Gol olması için topun oyun alanının bitimindeki iki direğin arasından geçmesi ve bu sırada iki direğin yüksekliğini geçmemesi gerekmektedir.
- Oyunda olan bir top eller, kollar ve omuzlar dışında vücudun herhangi bir parçasıyla kontrol edilebilir.
- Rakibi tutma, elleri kullanarak itme, çelme takma ve bacaklarına tekme atmak dışında tüm mücadeleler adildir.
Futbol, Birleşik Krallık’tan önce kıta Avrupa’sına sonra da tüm dünyaya yayıldı, on dokuzuncu yüzyıldan itibaren her şehrin, her mahallenin, her okulun havasına, suyuna, mayasına, çimentosuna karıştı. Yeri geldi bizim okula, bizim defterlere bile uğradı.
*Roberts, M.; The Same Old Game: Before Codification, 2011.
**Radnedge, K.; The Ultimate Encyclopedia of Soccer, 1994.
0
0
0
0
0
