Kayzer Olmasaydı

-Bir Batu ANADOLU yazısı-

Alternatif tarih fikirleri, yıllardır birçok insan için eğlenceli bir egzersiz haline geldi ve sanatsal anlatımın da önemli parçalarından biri oldu. Bir şeyin gerçekleşmemesi durumunda neler olabileceği sorusunu, bu sefer futbolun tanrılarından Franz Beckanbauer’e uygulayalım.

1998’de çekilen ve yönetmenliğini Peter Howitt’in yaptığı Sliding Doors filminin konusu ilginçtir. Gwyneth Paltrow’un canlandırdığı karakter, işten kovulduğu bir gün metroyu kaçırır. Fakat başka bir gerçeklikte o metroyu yakalar. Filmde de karakterin hikayesi “metroyu kaçıran” ve “metroyu kaçırmayan” olarak ikiye ayrılır; ne kadar büyük farklılıklar yaşanabileceğini gösterir. Konu Beckenbauer olunca, alternatif tarihimizi henüz dokuz yaşındaki Franz’ın, SC Munchen 06 formasıyla çıktığı maçtan başlatabiliriz. Rakip 1860 Münih’tir ve Franz’ın hayali de bir gün mavi-beyazlı formayı giymektir. Fakat işler pek beklediği gibi gitmez, rakip oyuncuların sertliğine bir de maçta tokat yemesi eklenir. Federal Almanya’nın Dünya Kupası’nı kazanması üzerine “ben de bir gün bu kupayı kazanacağım” diyen Küçük Franz, moral bozukluğu ile kararını verir: Futbol buraya kadar! Kendisini yakından takip eden Bayern Münih’in teklifini bile geri çevirir, önce babasının yardımıyla posta işine girer; sonrasında ise biriktirdiği parayla küçük bir sigorta yazıhanesi açar, evlenir ve üç çocuğuyla mutlu mesut yaşamaya devam eder.

Peki ya Alman futbolu? Ve hatta dünya futbolu? Beckenbauer olmasa neler değişirdi? Tartışmanın temelinde o klasik ayrım yatıyor: Dünya futbolunu sistemler mi yoksa futbolcular mı belirler? Hangisi hangisini yaratır, hangi noktada biri diğerini belirler. Beckenbauer’in kariyerine bakarsak ikisinin zaman zaman yer değiştirdiğini görebiliriz. Beckenbauer’in 1966’daki performansına baktığımızda onun orta sahadaki golcü performansına şahit olmak şaşırtabilir. Kupada Helmut Haller’den sonra takımının en golcü oyuncusu olması, onun sonradan libero pozisyonuna getireceği yeniliklerin habercisiydi. Wolfgang Overath ile orta sahada oluşturduğu ikili sistem, birbirlerinin açıklarını kapatmaya yarıyor; o dönem libero pozisyonunda yer alan Willi Schulz ise daha mufazakar bir libero olarak neredeyse hiç ileri çıkmıyordu. Yani Beckenbauer’de şeytan tüyü vardı ve Sovyetler Birliği’ni yıkan füzeyi belki ondan başka kimse gönderemezdi. Fakat yine de ona bu imkanı veren şey, Helmut Schön’ün sistemiydi. Sonuçta 21 yaşında bir genç oyuncu olarak; hele ki Alman Milli Takımı’ndan söz ediyorsak, sistemin onun üzerine kurulmuş olduğu düşüncesi biraz abes kaçacaktır. Ama Beckenbauer olmasaydı, o dönem yerine kim oynayabilirdi? Hücumu daha çok düşünen Albert Brülls ya da hep görmezden gelinen Max Lorenz belki. Brülls’ün de ileri dörtlüde yer aldığını, Lorenz’in ise savunma yönünün ağır bastığını düşünürsek Beckenbauer’in başarısı, yetenek ve sistem evliliğiydi.

Tabii sadece futbol becerisinden bahsetmek, Beckenbauer’i anlamamak olur. 1970 Dünya Kupası çeyrek finalinde takım İngiltere’ye karşı 2-0 gerideyken sadece attığı golle geri dönüşü sağlamamıştı. Sonradan 1974 finalinde de göstereceği gibi onun başarısı, saha içi ve sağa dışına ağırlığını koymaktı. Rakipte yer alan Bobby Moore ve Bobby Charlton gibi oyunculara –ki Beckanbauer’e cehennemi yaşatan Charlton’ın oyundan alınması bir dönüm noktasıdır- karşın Beckenbauer, her ikisinden de özellikler taşıyordu. Ek olarak yüksek egoların yer aldığı takımda o tüm egoların toplamıyıdı. “Yürü ya kulum” dediğinde takımın yerinde sayması düşünülemezdi. O dönem 25 yaşında olan bir oyuncunun bu becerisi –ya da birçoklarına göre kibiri-, belki yeri doldurulmayacak en önemli özellikti. Özellikle de Uwe Seeler ve Sepp Maier gibi oyuncuları düşününce!

Bu becerinin kibir olarak görülmesi biraz da 1974 Dünya Kupası ile ilgilidir. Doğu Almanya’ya karşı alınan mağlubiyet, ev sahibi federalleri zor duruma düşürmüştü ve depresyon yaşayan Helmut Schön’ün yerini bir bakıma Beckenbauer almıştı. O olmasaydı bu rolü kim üstlenirdi ya da üstlenir miydi bilinmez. Beckenbauer olmasaydı; onun yerine efsaneleşeceği düşünülen Horst Blankenburg’un bu rolü üstlenebileceği pek akla yatmıyor –Rensenbrink’in tüm kalitesine rağmen, Cruyff’un gölgesinde kalması gibi-. Kaldı ki Alman Milli Takımı’nın kaptanlık müessesesinin en önemli işi, kriz yaratmak ve kriz çözmek değil miydi? Belki Beckenbauer’siz bir Alman takımı, sadece kriz yaratan bir takım olurdu. Alman Milli Takımı’nın teknik direktörü olarak; 1986 finalini kaybettikten sonra yaşanan kriz ortamını aşarak ve Menotti’nin kendisi hakkında yaptığı eleştirilere kulak tıkayarak Dünya şampiyonu olmayı başardığında da herkes biliyordu ki, başka bir isim bu krediye sahip olamazdı. Bu da onu sistemin üzerine taşıyan, bireysel bir unsurdu.

Beckenbauer, konu 1970’lerin Total Futbol efsanesini yaratan Hollanda’dan açıldığı zaman herkesi şaşırtan bir yaklaşım sunar: “Onlar yeni bir şey icat etmediler, sadece 11 tane iyi futbolcuları vardı” der. Bu da aslında onun sisteme olan inancını ortaya koyuyor. Her ne kadar 1974 şampiyonluğu onun hanesine yazılmış ve o olmasa, bunun gerçekleşmeyeceği inancı zihinlerde yer etse de, devingen futbol ortamında bir yıldız oyuncu onun yerini alabilirdi. Fakat Herberger’in dediği gibi “top yuvarlaktır ve maç 90 dakikadır”. Şampiyonlar ve yıldızlar sürekli değişir; çoğu zaman unutulurlar. Bize de Beckenbauer’i izlemiş olmanın keyfini yaşamak düşüyor sadece.

Paylaş00000